به دلیل خارج از کنترل بودن رؤیا و وقوع فراوان آن در زندگی تقریبا تمامی افراد، رؤیا همواره مورد توجه بشر بوده است و عقاید و باورهای زیادی در مورد رؤیا وجود داشته است. با تولد روانشناسی، رؤیا به عنوان یکی از موضوعات اصلی آن مورد توجه قرار گرفت و بسیاری از دانشمندان پیشگام و برجسته اولین نظریات را در مورد آن ارائه دادند.  فروید (1900) معتقد بود که رؤیا تلاشی برای برآورده کردن آرزوهای سرکوب شده است که برخی از این آرزوها از دوران کودکی بر جا مانده­اند و اکنون به صورت تغییر شکل یافته در رؤیا ظهور پیدا می­کنند (فروید، 1900). از آن­جایی که ایگوی کودکان به قدر کافی رشد نکرده است، رؤیاهای کودکان شامل آرزوهایی است که به خوبی سانسور نشده­اند. بنابراین محتوای رؤیای کودکان می­تواند به سادگی میل به یک غذا و یا آرزوهای دیگر را نشان دهد (بلاس، 2002؛ رؤیا در روان­تحلیل­گری، ص. 107). فروید در کتاب خود می­گوید: «انتظار داریم که ساده­ترین انواع رؤیاها را در کودکان ببینیم، زیرا تولید روانی آن­ها کم­تر از تولید روانی بزرگسالان است . . . رؤیای کودکان در بسیاری از مواقع برآورده کردن محض آرزوها است و از این نظر نسبت به رؤیاهای بزرگسالان کاملا غیرجذاب است (فروید، 1900، ص. 154).» این نظریه اثبات تجربی کمی داشت، یونگ (1961) نمادهای ثابت فروید را مورد نقد قرار داد. یونگ معتقد بود رؤیاها دارای مفهوم مذهبی هستند و نمادهای هر کس در رؤیا با نمادهای دیگری تفاوت دارد. از دیدگاه یونگ رؤیا کنشی جبرانی دارد که واقعیتی درونی را نشان می­دهد، واقعیتی که هنوز هشیاری آن را نمی­شناسد و به انازه کافی به آن اعتماد ندارد (یونگ، 1389).دیدگاه پیاژه (1951) نسبت به رؤیا در کودکان بدین ترتیب بود که رؤیا در کنار بازی، فرایند خلاق ساخت که جنبه مهمی از تعادل­جویی است را تشکیل می­دهد. وی نگرانی­های ذهنی و عاطفی که در رؤیا تا بیش­ترین حد فعال هستند را در تعامل ارگانیسم با محیط کم­اهمیت­تر از واقعیت پیرامون کودک نمی­دانست.

بسیاری بر این عقیده­اند که کودکان خردسال و نوزادان کم و بیش به همان شکل بزرگسالان رؤیا می­بینند. زیربنای این عقیده این است که رؤیا در ذات انسان وجود دارد و اگر کسی می­تواند واقعیت را ببیند، لزوما می­تواند واقعیت­های تخیلی را نیز ببیند. در نوزادان نمی­توان تجربه­ی پدیداری رؤیا را ثبت کرد (برنهام و کونته، 2010). رؤیا در سنین 5 تا 9 سالگی در طول مراحلی قابل پیش­بینی تحول می­یابد. این مراحل شامل: تجسم ایستا، تصویرسازی جنبشی، و سپس شرکت فعال در رویدادهای رؤیا با شخصیت خود، می­باشد، دو مرحله آخر معمولا پس از 7 سالگی رخ می­دهد. علاوه بر این تعداد رؤیاها پیش از 9 سالگی پایین­تر از بزرگسالان است (فولکز، 1999).

دو مطالعه بزرگ ـ یکی طولی، و دیگری مقطعی ـ شواهدی نظام­مند را ارائه کرد که بُعد تحولی مدل عصبی ـ شناختی رؤیا را پیشنهاد می­دهد (فولکز، 1999؛ فولکز و همکاران، 1990). مطالعه طولی با هفت پسر و هفت دختر 3 تا چهار ساله آغاز شد و در طول 5 سال ادامه یافت؛ این مطالعه همچنین هشت دختر و هشت پسر 9 تا 10 ساله را قرار داد که بتوان با آن­ها سنین 9 تا 15 سالگی را تبیین کرد. با اضافه شدن کودکانی در سال سوم در نهایت 26 کودک 3 تا 15 ساله در این مطالعه شرکت کردند. این کودکان به طور کلی 2711 بار در این مطالعه بیدار شدند. علاوه بر رؤیا این کودکان در مورد 675 متغیر دیگر مورد بررسی قرار گرفتند و همبستگی این متغیرها با محتوای رؤیا محاسبه شد (فولکز، ‌1999). مطالعه مقطعی به منظور تکرار جالب­ترین نتایج مطالعه طولی روی کودکان 5 تا 8 ساله انجام گرفت. در این مطالعه 80 کودک 10 بار در آزمایشگاه بیدار شدند. در این مطالعه نیز مصاحبه­هایی انجام گرفت و متغیرهایی اندازه­گیری شد.

نخست و از همه غیر منتظره­تر، تا سن 9 تا 11 سالگی، نرخ یادآوری رؤیا هنگام بیداری از خواب REM، 20% تا 30% بود (مقایسه کنید با 79% در بزرگسالان). دوم، تا سن 13 تا 15 سالگی، گزارش رؤیاهای کودکان با بزرگسالان متفاوت است. در کودکان زیر 5 سال، گزارش رؤیاها شامل تصاویر ایستا و خام بود که در آن حیوانی را می­دیدند یا درباره خوردن یا خوابیدن می­اندیشیدند. رؤیاهای کودکان 5 تا 8 ساله، توالی رویدادهایی بود که در آن شخصیت­ها در حال حرکت و تعامل بودند،‌ اما روایت رؤیا به خوبی رشدیافته نبود. رؤیابین معمولا در رؤیای خود تا سن هشت سالگی به طور فعال شرکت نمی­کرد. در مقایسه با گزارش­های بزرگسالان، گزارش­های کودکان خردسال از جهت سطوح پایین پرخاشگری،‌ بدبیاری، و هیجانات منفی قابل توجه بود (دامهاف، 1996؛ فولکز، 1999). تفاوت­های جنسیتی در محتوای رؤیا در اواخر کودکی به منصه ظهور می­رسد (دامهاف، 1996؛ فولکز، 1999) اما در نوجوانی این تفاوت­ها شایع­تر است (تروپین، 1976).

این نتایج اهمیت نظری زیادی دارد زیرا نشان می­دهد که کودکان به گونه­ای که نظریه­پردازان پیشین می­اندیشیدند، رؤیا نمی­بینند. فراوانی و ساختار رؤیاهای کودکان تا سنین 9 تا 11 سالگی مانند بزرگسالان نیست. نتایج فولکز، شگفتی دیگری هم ایجاد کرد زیرا مهارت­های کلامی و زبانی نقشی در یادآوری رؤیاها و اندازه گزارش­ها در کودکی نداشتند و هیچ کدام از اندازه­گیری­های شخصیت تا پیش از نوجوانی با محتوای رؤیا همبستگی نداشت. یک متغیر پیش­بین مناسب و ثابت برای فراوانی گزارش­های رؤیا در کودکان 5 تا 9 ساله مهارت­های بینایی ـ فضایی بود. این یافته­ها همچنین در مطالعاتی که حضور یا غیاب تصویرسازی بصری در بزرگسالان نابینا را بر اساس این که بینایی خود را قبل یا بعد از 5 تا 7 سالگی از دست داده­اند، همخوان است (هوروویتز، دان، دامهاف، فیس، 1999).

تحقیقات نشان می­دهد که رؤیا مانند دیدن نیست؛ بلکه تولید آن نیازمند فرایندهای فکری سطح بالاست. اکنون مشخص شده است که رؤیا موضوعی مسلم در ذات انسان نیست. ممکن است،‌ به عنوان مثال، نوزادان و حیوانات اشکالی از حس­های بدون تفکر در طول خواب داشته باشند که به هیچ وجه شبیه به رؤیاهای بزرگسالان نیست. این حس­ها با توجه به این که «ذهنی» نیستند، به نظر نمی­رسد صلاحیت رؤیا نامیده شدن را داشته باشند. یک مسئله دیگر این است که راهی وجود ندارد که بدانیم آیا این حس­ها واقعا اتفاق می­افتد، بنابراین فقط در سطح فرضیه باقی می­مانند. شواهدی نیز وجود دارد مبنی بر این که نوجوانان (فولکز، 1999) و بزرگسالانی (باتلر و واتسون، 1985) هستند که با توجه به سنشان نقصی در حافظه یا مهارت­های کلامی ندارند، اما برخی از مهارت­های بینایی ـ فضایی را ندارند. به نظر می­رسد این افراد در طول خواب REM یا رؤیاهای چندان زیادی یا اصلا رؤیایی نمی­بینند. این یافته­ها منجر به این فرضیه می­شود که تصویرسازی بصری ممکن است به تدریج تحول پیدا کند و پیش­نیازی ضروری برای رؤیا باشد. از سن 11 تا 13 سالگی محتوای رؤیا با ابعاد شخصیتی ارتباط پیدا می­کند. مثلا کودکانی که بیش­تر فردگرا و جرأت­ورز هستند، در رؤیاهایشان خودشان را بیش­تر فعال می­بینند. یافته­های فولکز این احتمال را تقویت می­کند که تحول رؤیا بر اساس رسش شبکه عصبی رؤیا باشد (دامهاف، 2003؛ سولمز، 2000).