از دوران باستان تا کنون، عقاید گوناگونی درباره رؤیاها وجود داشته است. حتی امروزه، عقاید متفاوتی  در بین فرهنگ­های مختلف دنیا در مورد رؤیا وجود دارد. در ادامه به مروری بر این باورها می پردازیم:

رؤیا به عنوان تجارب روح سرگردان رؤیابین: در این عقیده که رؤیا «به معنای واقعی تجربه روح سرگردان رؤیابین است»، تصور می­شود که رویدادهای رؤیا واقعا رخ می­دهند (تدلاک، 1992 ص. 8). بسیاری از فرهنگ­های غیرغربی تمایز واضحی بین رؤیا و دنیای بیداری قائل نیستند. این عقیده خاص را می­توان در بین مردم گینه نو مشاهده کرد (توزین، 1975). در فرهنگ غربی، جنبش رمانتیک که در واکنش به خردگرایی قرن هیجدهم برخاسته بود، تأکید خاصی بر رؤیاها داشت. حتی یک نویسنده رمانتیک (تراکسلر) تا جایی پیش رفت که اظهار داشت رؤیا از زندگی بیداری فرایند اساسی­تری است (النبرگر، 1970).

رؤیا به عنوان اثرگذار: باور رؤیاهای اثرگذار نیز مبنی بر این است که رؤیا و زندگی بیداری هر دو واقعی هستند (تدلاک، 1992) با این وجود، چنین پنداشته می­شود که رؤیاهای اثرگذار می­توانند موجب شود که چیزی در زندگی بیداری اتفاق بیفتد (هانت، 1989). رؤیاهای اثرگذار شباهت زیادی با رؤیاهای پیشگو دارند (اوزوکا، 1988)، با این تفاوت که تصور می­شود رؤیاهای اثرگذار مستقیما اثر علّی می­گذارند (هانت، 1989، ص. 84). یک بررسی روی دانشگاه نیجرین، نشان داد دو درصد شرکت­کنندگان باور داشتند که رؤیاها می­توانند باعث شوند رویدادی در آینده اتفاق بیفتد (اوزوکا، 1988). در برخی از قبایل مراسم خاصی صورت می­گیرد تا اتفاقی که در رؤیا دیده شده است، در بیداری به وقوع نپیوندد (تدلاک، 1991).

رؤیا به عنوان پیشگو: تصور می­شود که رؤیاهای پیشگویانه، قابلیت پیش­بینی یا مشاهده آینده را دارد. این رؤیاها، رؤیاهای الهام­بخش نیز نامیده می­شود. عقیده رؤیاهای پیشگو به دوران یونان و روم باستان برمی­گردد. در آن ایام، شایع بود که رؤیاها به عنوان طالع آینده شخصی افراد نگریسته می­شد. طالع­بینان و انواع گوناگون کتاب­ها برای کمک به این فرایند پیش­گویی مورد استفاده قرار می­گرفتند (هانت، 1989). این عقیده در اواخر قرن نوزدهم نیز وجود داشت. عنوان کتاب مشهور تفسیر خواب فروید (1900) نیز برگرفته از همین تفاسیر رایج از رؤیاها بود (النبرگر، 1970). در دوران معاصر نیز این عقیده بررسی شده است. تقریبا 90 درصد از دانشجویان دانشگاه نیجرین به رؤیاهای پیشگویانه اعتقاد داشتند و 76 درصد آن­ها اظهار داشته­اند که تا کنون برنامه­هایشان را به خاطر یک خواب تغییر داده­اند (اوزوکا، 1988). در ایران نیز عقیده به رؤیاهای پیشگویانه (تحت عنوان رؤیای صادقه) بسیار رایج است، این عقیده در اسلام نیز مورد تأیید است.

رؤیا به عنوان تله­پاتی: رؤیاهای تله­پاتی، رؤیاهایی هستند که تصور می­شود می­توانند پیامی را از راه دور از یک فرد دیگر به فرد برسانند (ون­دی­کسل، 1994). فریدریک می­یر، واضع اصطلاح تله­پاتی، معتقد بود خواب زمانی است که فرد بیش­تر مستعد ارتباط از راه دور با افراد دیگر است (به نقل از ون­دی­کسل، 1994). حتی فروید در مقاله­ای نوشت «خواب موقعیت مناسبی را برای تله­پاتی فراهم می­کند» (دوروکس، 1953، ص. 86). در سال 1962 مجموعه آزمایش­هایی در بیمارستان میمونایدز در بروکلین انجام شد تا تأثیر تله­پاتی بر رؤیاها را بسنجد (اولمن، کریپنر، و واگان، 1973؛ هانت، 1989). طرح این پژوهش به این صورت بود که یک فرد پیامی را به یک آزمودنی خفته در طول خواب REMمی­فرستاد. در 9 مورد از 13 مطالعه عمده، نتایج معناداری از نظر آماری به دست آمد که از ادراک فراروانی حمایت می­کرد (اولمن، کریپنر، و واگان، 1973؛ ون­دی­کسل، 1994). با این وجود، شرایط و نتایج این آزمایش تکرار نشد (ون­دی­کسل، 1994).

رؤیا به عنوان دیدار: رؤیاهایی است که پنداشته می­شود در آن ملاقات یا ارتباطاتی با خدا، ارواح یا یک فرد مُرده برقرار می­شود که این رؤیاها در اوایل دوران یونان باستان شایع بود (هانت، 1989). این رؤیاها ممکن است اهداف روحی، پیشگویانه، و یا اطلاع­رسانی برای رؤیابین داشته باشد (هانت، 1989). از طول تاریخ رهبرانی بوده­اند که بر اساس رؤیاهای دیدار، تصمیماتی گرفته­اند (ون­دی­کسل، 1994). بسیاری از رؤیاهای درمانگر به نظر می­رسد که در آن­ها خدا یا ارواح درمانگر دیده شود (می­یر، 1966). رؤیاهای دیدار  در برخی از قبایل تصور می­شود تأثیر منفی دارد و مراسمی برگزار می­شود تا اثرات منفی آن از بین برود (تدلاک، 1992).

رؤیا به عنوان کهن­الگو: کارل یونگ، رؤیاهای کهن­الگویی را به عنوان رؤیاهایی تعریف کرد که مشتمل بر موضوعات بین­فرهنگی اسطوره­شناسی یا روانی هستند و به همه تجربیات گذشتگان در هنگام بیداری برمی­گردد (کان و داندری، 1986؛ هانت، 1989). چنین رؤیاهایی اغلب به شکل نامعمولی واضح، عجیب یا تخیلی دیده می­شود (هانت، 1989). عقیده یونگ مبنی بر موضوعات کهن­الگویی برمی­گردد به محققین قرن نوزدهم مانند فن شوبرت که در سال 1814 نوشت رؤیا شامل سیستم خودمختاری از نمادهای جهانی است که در همه افراد گذشته و حال رایج است (النبرگر، 1970).

رؤیا به عنوان تشخیص بیماری: یونانیان باستان بر این باور بودند که رؤیاها می­توانند نشان­گر سلامت جسمانی باشند (هانت، 1989). استفاده از رؤیاها به عنوان یک ابزار تشخیصی توسط بقراط به طور رسمی مطرح شد (می­یر، 1966). یونانیان باستان، رؤیاهای تشخیصی را رؤیاهایی طبیعی می­دانستند، نه پیشگویانه. تصور می­شد روح در طول خواب قادر است دلایل بیماری را به وسیله تصاویر شناسایی کند (می­یر، 1966). پژوهشگر قرن نوزدهم، شرنر ارتباط بین رؤیاها و سلامت جسمانی رؤیابین را بررسی کرد (النبرگر، 1970). وی در مورد نمادهای رؤیایی که متناظر با اندام­ها و احساس­های جسمانی هستند، تحلیلی را ارائه داد. مثلا رؤیای ترافیک با وضعیت قلب و گردش خون در ارتباط است (النبرگر، 1970). دانیل شیدر، که یک روان­تحلیل­گر و عصب­شناس است، در مورد برخی از بیمارانش نوشت که رؤیاهایی داشتند که از بیماری قریب­الوقوع آن­ها خبر می­داد (اشنیدر، 1976). پژوهشگر دیگری رؤیاهای بیماران قلبی را بررسی کرد، و نتیجه گرفت بسیاری از رؤیاهای بیماران می­توانستند کارکرد هشداردهنده در مورد سلامت افراد داشته باشند (اسمیث، 1986).

رؤیا به عنوان درمانگر: این باور که رؤیاها بیماری جسمانی را درمان می­کند، در یونان باستان و فرهنگ­های غیرغربی یافت می­شد. بسیاری از یونانی­های باستان معابدی برای درمان بیماری­ها به وسیله رؤیا ساختند (می­یر، 1966). بیمار پس از برخی از مراسم تطهیر به معبد واگذار می­شد و بهبود وی بستگی به دیدن رؤیای درست داشت. (می­یر، 1966). در برخی از فرهنگ­های غیرغربی افراد خاصی رؤیاهایی می­بینند که به آن­ها قدرت می­دهد که دیگران را درمان کنند (منهایم، 1991).

باورهای روانشناختی رؤیا: زیگموند فروید این مفهوم را مطرح کرد که رؤیاها می­توانند ناهشیار فرد را نشان دهند (فروید، 1900). وی اظهار داشت نیروی برانگیزنده رؤیاها برآورده کردن آرزو است. این آرزوها مشتمل بر تکانه­های جنسی یا پرخاشگرانه نوزادی است که برای رؤیابین غیرقابل پذیرش بوده­اند. بنابراین، این آرزوهای ناهشیار به صورت مبدل در جستجوی اظهار شدن هستند که به عنوان محتوای آشکار رؤیا شناخته می­شود. سطح دوم رؤیا، محتوای پنهان آن است که از آرزوها و تخیلات ناهشیار سرکوب شده تشکیل شده است. این محتوای پنهان می­تواند برای معنای روانشناختی­اش تحلیل شود. فروید اظهار کرد که رؤیای تفسیر شده می­تواند کاربرد رواندرمانی داشته باشد (دنتان، 1987). ایده دیگر این است که رؤیاها معنای خصوصی­ای برای رؤیابین دارد، اما ممکن است هنوز برای رؤیابین قابل درک نباشد (هیلمن، 1979). این عقاید، را می­توان در این جمله تلمود دید که «رؤیای تفسیر نشده مانند نامه خوانده نشده است» و «به انسان چیزی در رؤیا نشان داده می­شود که در دلش فکر می­کند» (ون­دی­کسل، 1994، ص. 54).

باورهای خلاقانه در مورد رؤیا: هنرمندان و مخترعین گزارش کرده­اند رؤیاها می­تواند در کارهای خلاقانه­شان به آن­ها کمک کند (ایپل، 1993؛ کولاک، 1989). نویسنده مشهور، رابرت لوئیس استیونسون اظهار داشته است که مهم­ترین ایده­های خلاقانه­اش را از رؤیاها به دست آورده است (کولاک، 1991). کارن هورنای گفته است رؤیاها اغلب «چه در افراد نوروتیک و چه در افراد سالم تلاش­هایی برای حل تعارض­ها هستند» (هورنای، 1950، ص. 349). علاوه بر شواهد روایتی بسیار، شواهدی تجربی نیز برای حمایت از این باور که رؤیاها می­توانند به حل مسئله کمک کنند وجود دارد (دلانی، 1990). محرومیت از خواب REMدر انسان­ها و حیوانات، باعث نقص در حل مسئله و خلاقیت می­شود (کریپنر و روبینشتاین، 1990). تحقیقات دیگر نشان می­دهند که رؤیا دیدن ظرفیت حافظه را برای به خاطر سپردن رویدادها بالا می­برد (کویکان، 1987). تحقیقاتی نیز وجود دارد که نشان می­دهد رؤیا می­تواند به تطابق با رویدادهای تنش­زا کمک کند (کارترایت، 1991؛ گرینبرگ، پیلارد و پیرلمن، 1972).

باورهای بی معنا بودن رؤیا: باور بی معنا رؤیا ادعا می­کند که رؤیاها اساسا رویدادهای زیستی بی­معنا هستند. امروزه پژوهشگرانی هستند که بر این باورند که رؤیاها منحصرا رویدادهای فیزیولوژیکی بدون معنای زیربنایی هستند (کریک و میچیسون، 1983؛ هابسون و مک­کارلی، 1977؛ فولکز، 1985). یک دیدگاه رایج علمی این است که رؤیاها منحصرا از شلیک تصادفی عصبی تشکیل شده است (گلوبوس، 1991). هادفیلد (1954) رؤیاها را فقط محصول فرعی سوء هاضمه می­دانست. بسیاری از محققین نیز عقیده دارند رؤیا کارکردی فیزیولوژیکی مانند رها کردن قشر مغز از تصاویر ذهنی اضافی دارد (کریک و میچیسون، 1983).

باورهای وابسته به واقعیت: آزمایشگاه­های مدرن خواب و رؤیا حجم زیادی از داده­ها را در مورد رؤیاها و رؤیا دیدن به دست آورد است (ون­دی­کسل، 1994). بسیاری از این یافته­ها در بین عموم مردم پذیرفته شده است. یک مورد از این واقعیت­های به اثبات رسیده این است که همه هر شب رؤیا می­بینند (دمنت و کلیتمن، 1957). با این وجود در فرهنگ امروز آمریکا مثلا لزوما هر کسی این موضوع را نمی­داند (دومینو، 1982).