محرک­های خارجی می­توانند روی شناخت در رؤیا تأثیر بگذارند. این عوامل خارجی می­تواند شامل داروها و محرک­های فیزیکی باشد. مطالعات نظام­مندی که تأثیر داروهای مختلف بر مجتوای رؤیا را نشان می­دهند (، می­توانند بر دانش ما درباره شبکه عصبی رؤیا بیفزایند. تحقیقات نشان می­دهد که هم آنتی­آمینرژیک­های بلادونا آلکالوئید و هم دوپامین  تجربه خواب را تشدید می­کنند. داروی سرترالین (زولافت)، باعث افزایش روابط دوستانه و کاهش تعاملات پرخاشگرانه و هیجانات منفی در رؤیاهای افراد می شود. 

مطالعات آزمایشگاهی محتوای رؤیا نشان داده است محرک­های خارجی رؤیا ایجاد نمی­کنند، و تحت تأثیر قرار دادن محتوای رؤیا با محرک قبل از خواب مثل فیلم­های ترسناک و هیجان­انگیز، یا محرک­های همزمان در طول REM  ، مانند صداها و یا نام بردن افراد مهم در زندگی رؤیابین دشوار است.  در واقع، رؤیا پدیده­ای خودکار و «مجزا» است. با این وجود در شرایط نادری که محرک وارد خواب می­شود، هماهنگی سریع و هوشمندانه آن با معنا و بافت تصویرسازی ذهنی رؤیا قابل توجه است،‌ که این موضوع نشان دهنده سطح شناختی بالای مغز در رؤیاست. مطالعات آزمایشگاهی بر خلاف نظریات بالینی و فعال­سازی ـ ترکیب  نشان می­دهد که محتوای رؤیا تا حد زیادی شبیه­سازی منسجم و منطقی جهان واقعی است.

 علاوه بر این مطالعات آزمایشگاهی نشان می­دهد که تفکر در بیداری هنگامی که شرکت­کننده­ها در حالت آرمیدگی در اتاقی تاریک قرار دارند، می­تواند کیفیت­های رؤیاگونه داشته باشد. حتی در برخی از مطالعات گزارش­ها در این شرایط رؤیاگونه­تر درجه­بندی شدند. علاوه بر این ارتباط زیادی نیز بین فکر، خیالپردازی، و رؤیا یافته شده است. روی هم رفته، این یافته­ها منجر به این ایده می­شوند که رؤیا تنها با سطح بالای فعال­سازی مغزی و کاهش تحریک خارجی و کاهش خودکنترلی می­تواند ایجاد شود.

شباهت­های دیگر شناخت رؤیا و بیداری توسط دامهاف نشان داده شده است، به عنوان مثال، نقص­های موجود در تفکرات بیداری در فرایند تفکر در خواب نیز وجود دارد و الگوهای گفتاری در رؤیاها مانند بیداری از نظر گرامری صحیح است. تحلیل محتوای رؤیا پیوستگی معناداری را بین محتوای رؤیاها، تفکرات در بیداری و نگرانی­های هیجانی نشان می دهد. رؤیاهایی که پرخاشگری بیش­تری را نشان می­دهند، به آزمودنی­هایی متعلق اند که در زندگی خود در بیداری تعارض­هایی دارند. رؤیاها همچنین در بیش از نیمی از موارد دارای مؤلفه­هایی هستند که به فعالیت­های اخیر (البته نه فعالیت های درست قبل از خواب) آزمودنی­ها در بیداری ارتباط دارد.