یکی از معضلات و علل اصلی پیشرفت کند مطالعات رؤیا، مشکلات روششناختی است. یکی از این مشکلات مشخص نبودن درجه یا میزانی است که گزارش رؤیا واقعا تجربه رؤیا را منعکس میکند. مفید بودن روشهای متعدد جمعآوری رؤیا، میزان نمایانگر بودن افرادی که رؤیا میبینند نیز همواره مورد سؤال بوده است. علاوه بر این ارزشمندی و روایی روشهای متعدد و مشکلات آماری نیز این مسئله را دو چندان دشوار میکند. مطالعه رؤیا در طول تاریخ روانشناسی همواره یک مطالعه منحصر به فرد بوده است زیرا اولا به هیچ وجه محتوای رؤیاها قابل دستکاری یا دستورالعمل دادن نیست و نمیشود آن را به صورت کمی درآورد. در ثانی رؤیاها فقط توسط رؤیابین مشاهده میشوند و توسط هیچ کس دیگر قابل مشاهده نیست. و ثالثا این که امکان گزارش رؤیا در هنگام مشاهده رؤیا امکانپذیر نیست. بنابر این فرض که شرایط ذهنی در هنگام خواب و بیداری متفاوت است، گزارشهای رؤیا خیلی کم قابل اعتنا هستند (فیس، 1983، 1991).
به همین دلیل است که تجارب مورد مطالعه رؤیا برای روانشناسان فقط به صورت شفاهی یا کتبی است (و هیچ تصویری قابل مشاهده نیست). این مسئله این سؤال را برمیانگیزد که گزارشهای رؤیا چقدر قابل اعتماد هستند. از طرف دیگر ادعا میشود که رؤیاهایی با موضوعات خاص بیشتر به خاطر میماند؛ بنابراین میتوان به این موضوع شک کرد که رؤیاهایی که مطالعه میشوند نمونه درستی از همه رؤیاها باشند. با وجود همه این مسائل شواهدی وجود دارد که نشان میدهد که گزارشهای رؤیا درک ما را از ساختار و محتوای رؤیاها افزایش میدهد. بسیاری حتی شک کردهاند که رؤیا وجود دارد. آنها میگویند احتمالا رؤیا در فرایند بیدار شدن یا در حین تعریف کردن خواب ساخته میشود. آنها مشاهده کردهاند که حرکات چشم در حین خواب و امواج مغزی ثبت شده تناسبی با محتوای رؤیا ندارد.
اما دو فرایند این حقیقت را ثابت میکند که رؤیا در هنگام خواب اتفاق میافتد: صحبت کردن در حال خواب و اختلالات رفتاری در زمان خواب REM. مطالعات دقیق تعداد زیادی از موارد صحبت در حال خواب نشان داد که مواردی که در هنگام خواب REM اتفاق میافتد با گزارشهای رؤیابین بعد از بلافاصله بیدار شدن همخوانی کامل دارد (آرکین، 1981). شاهد مشخصتر این که رؤیا در هنگام خواب اتفاق میافتد مربوط به اختلالات رفتاری خواب است که مشخص شده است کارهای فرد در حال خواب با محتوای گزارش شده هماهنگ است. (ماچووالد و شنک، 2000). این شواهد همچنین دقت گزارشهای رؤیا را در بیشتر موارد اثبات میکند، حداقل زمانی که گزارش رؤیا بلافاصله بعد از بیداری باشد.
موضوع مطلب :