جنسیت: زن

سن: ؟

خواب دیدم رفتیم شمال خونه دختر خالم میبنم که نمیدونم چرا رفتم روی پنجره وشاید سعی داشتم باز کنم وبریم داخل شاید هم نه خودشونم تو حیاط بودند بعد رفتیم خونه یکی دیگشون که نمیدونم کدام یک از اعضای خانواده اشان بود شاید تو همون کوچه بود هنوز تو نرفته بودیم من جلو در بودم همسرم داشت دنبال خونه میگشت صدای زنگ در شنیدم از همون طرف که همسرم ایستاده بود نزدیک من بود اما به خاطر یه پیچ کوچک دیده نمیشد با صدای زنگ داخل خونه ای صدای مادر وچند تا دختراش شنیده شد که میگفت نکنه همسایه ها شنیده باشند ونگران بود انگار یکی از دختراش کار ضداخلاقی کرده بود بعد همسرم گفته نه کسی نشنیده انگار می خواست خیال اون مادرو راحت کنه چون کسی هم توی کوچه نبود بعد اومد رفتیم خونه اون فامیل که من جلوی درشون بودم البته از تو رفتن یادم نمیاد اما اون خانم شاید هم بیشتر بودن اومدند وبا همسرم و اونا روی یه سکو توی کوچه بود نشستیم همسرم داشت میگفت چه هوای لذت بخشیه میرزه آدم بیاد اینجا من به آسمان نگاه کردم خوب بود اما احساس کردم در اون حد که همسرم میگه نیست چون کوچه بود و سبزه زاری چیزی دیده نمیشد اما سعی میکردم حس خیلی خوبو به خودم تلقین کنم البته خوب بود نه اینقدر باصفا.

جنسیت: زن

سن: 19

خواب دیدم یکی از دوستانم که شب آمد چند عدد برگه از من گرفته بود، بعد از چند دقیقه پیام داده بود که خیلی دلم برات تنگ شده است. من خیلی تعجب کرده بودم و می­گفتم که این الآن پیش من بود و خواب­هایی در مورد خانواده­ام دیدم که با آن­ها بودم و اطرافم خیلی شلوغ بود.

جنسیت: مرد

سن: 24

من و همسرم و مادرخانمم قرار بود بریم واسه من شلوار لی بخریم. برای سوار شدن ماشین تاکسی یا اتوبوس من اول اشتباه بردمشون یه خیابون دیگه، بعد برگشتیم به راه درست. (کنار خیابان آهنگ در واقعیت درختکاری شده و مثل جنگله). من دیدم که توی اون درخت­ها یه بوفه هست. رفتم یه چیزی بخرم که بخورم که نمی­دونم به­خاطر صندلی یا چیز دیگه­ای من با کسی دعوام شد. کم­کم متوجه شدم که اون­ها از نزدیک­ترین دوستان من هستند که اتفاقا یکی­شون 4 سال پیش فوت کرده. بعد به­خاطر این­که چاقوکشی کرده بودم از پلیس­ها فراری بودم. توی پیاده­رو چهار دست و پا راه می­رفتم که تراول 50000 تومانی پیدا کردم. همین­طور که می­رفتم چندتا سکه 500 تومانی و . . . پیدا کردم. خوشم اومد و باز دنبال پول می­گشتم با این که به خودم یادآوری می­کردم که زشته اگه کسی از آشناها منو با این حال ببینه ولی باز گشتم و باز پول و یک تراول دیگه پیدا کردم و ...

خیلی ها می پرسند من چرا همه اش یک خواب تکراری می بینم؟ من همه اش خواب پرواز می بینم. من چند شب است خواب می بینم دارم غرق می شوم. من از بچگی خواب می بینم که دارند دنبالم می کنند... چرا؟ این سؤالی است که مردم مرتبا از من می پرسند. به همین دلیل در این مطلب خلاصه کوتاهی از یافته ها را می آورم تا بیش تر با این رؤیاها آشنا شویم:

رِؤیاهای تکراری به اندازه بسیاری از موضوعات دیگر مثل رؤیاهای تروماتیک مورد مطالعه قرار نگرفته است. بیشتر یافته هایی که در دست است، حاصل داده هایی است که در موقعیت های بالینی یا حکایتی (یعنی یک نفر تعریف کرده که این خواب ها را دیده است) به دست آمده است. البته تعدادی هم مطالعه علمی انجام شده است که از داده های زمینه یابی استفاده کرده اند. پنجاه تا هشتاد درصد دانشجویان دانشگاه گزارش می کنند تا به حال خواب تکراری دیده اند. مدت تکرار این رؤیاها خیلی فرق می کند از یک ماه شروع می شود تا ده ها سال. دفعات تکرار رؤیاها هم خیلی فرق می کند. از هفته ای سه بار تا سالی یک بار. این جور خواب ها معمولا از کودکی یا نوجوانی شروع می شوند و در 60 تا 70 درصد اوقات محتوایی منفی دارند. به خاطر همین با رؤیاهای تروماتیک اشتباه می شوند. تحلیل محتوای این نوع رؤیاها نشان می دهد که این رؤیاها خیلی بیشتر از رؤیاهای دیگر احتمال دارد که شامل فقط خود رؤیابین باشد و در 43 درصد این رؤیاها شامل مورد تعقیب یا حمله قرار گرفتن است. موجوداتی که افراد را دنبال می کنند می توانند حیوان، غول، دزد یا نیروهای طبیعت باشند و رؤیابین یا فرار می کند یا پنهان می شود.

معمولا گفته می شود رؤیاهای تکراری در زمان های استرس شروع می شوند، مثل وفات یکی از عزیزان یا جدایی از والدین. با وجود این محتوای رؤیا معمولا مستقیما ربطی به خود موضوع استرس ندارد. مطالعات بالینی نشان می دهد این رؤیاها گاهی با حل شدن استرس دیگر تکرار نمی شوند. از این یافته ها برخی نتیجه گیری میکنند رؤیاهای تکراری همان رؤیاهای تروماتیک هستند که کمی رقیق تر شده اند. تفاوت این رؤیاها با رؤیاهای تروماتیک این است که در رؤیاهای تروماتیک شرایط استرس زا عینا تکرار می شود، اما در رؤیاهای تکراری، حالت استعاره ای بیشتر است و استرس در غالب موضوعات دیگری به نمایش در می آید. 

اما من شخصا با این ایده صددرصد موافق نیستم. قبول دارم که رؤیاهای تکراری بسیاری از اوقات ناشی از استرس های دوران کودکی است، اما نباید فراموش کرد محتوای رؤیاهای تکراری در 30 تا 40 درصد مواقع منفی نیست. بنابراین، سؤال این جا است که تکرار دقیق یک رؤیا چرا باید نشانه استرس باشد؟ رؤیایی که اتفاقا می تواند محتوای مثبتی داشته باشد. یکی از موضوعاتی که به ذهنم می رسد و شاید در جایی خوانده ام، این است که خود رؤیاها گاهی برای ما مسئله می شود و همانطور که چندین بار گفته ام رؤیاها در بسیاری از اوقات دغدغه ها و علائق شخصی ما را منعکس می کنند. بنابراین اگر رؤیاها جزئی از دغدغه های ما شوند، می توان در مورد آن رؤیا دید. به هر حال این فقط یک فرضیه است. 

جنسیت: زن

سن: 20

من دو تا خواب دیدم: یکی اول این­که دیدم خواهرم آمد به خانه­مان و لباس قرمز پوشیده و خوشحال است و من می­خواهم به دانشگاه بروم و دیرم شده است و آخر هم سر کلاس نرفتم و مقنعه­ام هم گم شده بود. دوم دیدم که دوستم آمد جلوی در خانه­مان و ما می­خواهیم برویم مسجد و شب بود و اذان می­گفت و من آمدم جلوی در و بقیه خواب را ندیدم.

جنسیت: مرد

سن: 25

من معمولا رؤیاهایی که می­بینم فراموش می­کنم؛ اما از جهت آنکه این رؤیا کمی من را به تشویش واداشت از آن چیزهایی در خاطرم است. خواب دیدم که در فاصله 50 متری ساحل دریا ایستاده­ام. ساحل آرام بود؛ به یک­باره مادرم را روی خط آب دیدم که یک مار بزرگ و یک موجود دریایی غیرآشنا برایم در کنار آب بود . . . . سعی کردم با ایما و اشاره به وی بفهمانم که دو موجود خطرناک در پشت سر اوست. وی هنگامی که توانست مفهوم اشارات من را بفهمد، به سمت من شروع به دویدن نمود که ناگهان آن موجود ناشناخته به وی حمله کرد. و من برای دفاع از مادرم به سمت موجود دویدم. که در همان حال از  خواب بیدار شدم. مثل همه انسان­ها در این حالت بسیار خوشحال شدم که تنها و فقط و فقط خواب دیدم. 

متخصصین بالینی و عامه مردم، هر دو غالبا درباره اثرات عادت های متنوع بهداشتی بر خواب می اندیشند. برای مثال، بدیهی است که کافئین (ماده موجود در چای، قهوه، شکلات، و نوشابه کولا) خواب را مختل می کند و تمرینات ورزشی موجب بهبود کیفیت خواب می گردد. پیشنهادهای بالینی برای بی خوابی، غالبا مستلزم این است که افراد، کافئین را ترک کنند، سیگار نکشند یا در کلاس های ورزش شرکت نمایند. تحقیقات انجام شده بر روی افراد طبیعی نشان می دهد که کافئین و نیکوتین قطعا موجب اختلال در خواب میش شوند. در حالی که ورزش ممکن است خواب را عمیق تر کند. شیوه زندگی مبتلایان به بی خوابی، معمولا نسبت به افراد طبیعی از تحرک کمتری برخوردار است. مقایسه این دو گروه در زمینه آگاهی و انجام اعمال مربوط به بهداشت خواب نیز مشخص می کند که مبتلایان به بی خوابی اطلاعات بیش تری دارند، ولی نسبت به افراد طبیعی، اعمال غیربهداشتی بیشتری انجام می دهند.

در ادامه شش توصیه را به طور خلاصه مطرح می کنم: 1. کافئین یک محرک است و نباید 4 تا 6 ساعت قبل از خواب مصرف شود. 2. نیکوتین (موجود در سیگار) نز یک محرک است و بایستی از مصرف آن قبل از خواب و در طی شب خودداری نمود. 3. الکل به عنوان یک آرام بخش، گرچه ممکن است به خواب رفتن را آسان تر کند، ولی موجب بیداری های بعدی در طی شب می شود. 4. یک غذای سبک می تواند خواب رفتن را تسهیل نماید، ولی مصرف غذای سنگین قبل از خوابف مانع خواب رفتن می شود. 5. از ورزش های سنگین در 3 تا 4 ساعت قبل از خواب پرهیز کنید. تمرینات ورزشی منظم بعد از ظهر می تواند موجب عمیق تر شدن خواب گردد. 6. با پنبه گذاشتن در گوش ها، پوشاندن پنجره ها، و یا استفاده از صدای یکنواخت یک پنکه یا هواکش، سر و صدا، نور و دمای بالای محل خواب را به حداقل برسانید. 

جنسیت: زن

سن: 21

من دانشجوی خوابگاهی هستم. در خواب دیدم که سوار اتوبوس شده­ام و به خانه­یمان در شهرستان می­رفتم. در راه اتوبوسی که سوار شده بودم،‌ تشکیل شده از دو تن از اساتید و تعدادی از هم­کلاسی­هایم بودند که این هم­کلاسی­ها با هم­کلاسی­های دوران دبیرستانم مشترک بودند. در اتوبوس با استادهایمان شوخی می­کردیم و می­خندیدیم. در صورتی که این دو استاد در کلاس جدی به نظر می­رسند، ولی در خواب خیلی شوخ­طبع و مهربان و به قولی باحال به نظر می­رسیدند. خوابی طولانی بود، به طوری که با زنگ موبایلم برای این­که صبح بیدارم کند، بیدار شدم و وسط­هایش از خواب پریدم و پایان آن خواب را ندیدم؛ ولی خیلی دوست داشتم پایانش را هم می­دیدم.

جنسیت: مرد

سن: 26

تا آن­جا که به خاطر دارم خوابم در مورد پایان­نامه و کار پژوهشی­ام بود. خوابم در دانشکده و در اتاق استاد بود و عجیب این بود که شخصیت­هایی در خوابم حضور داشتند که هیچ ربطی به پایان­نامه و امور درسی­ام نداشتند. در خواب با استادم درگیری پیدا کردم و او مرا از گروهش اخراج کرد. من فکر می­کنم که این خواب ناشی از فکر زیاد در مورد پایان­نامه­ام باشد و به طور کلی این خواب­ها را من جدی نمی­گیرم و سعی می­کنم در ذهنم باقی نماند.

اگرچه علاقه زیادی به مباحث روان تحلیلی ندارم، چون این وبلاگ تخصصی رؤیا است، احساس می کنم لازم است در مورد برخی از مباحث و کلیدواژه های روانشناسان فرویدی و نوفرویدی توضیح بدهم. یکی از مفاهیمی که برای نخستین بار فروید مطرح کرد، عمل رؤیا است که در کتاب کلاسیک «تفسیر خواب» وی یک فصل کامل را به خودش اختصاص داده است. اما پس از فروید نیز این مفهوم مورد استفاده روان تحلیل گران جدیدتر مورد استفاده قرار گرفت و تقریبا معنی متفاوتی به خودش گرفت. در ادامه اشاره مختصری به دیدگاه فروید در مورد عمل رؤیا می کنم و سپس توضیح می دهم که روان تحلیل گران جدید چه دیدگاهی در مورد این مفهوم دارند.

نظریه زیگموند فروید، بر اساس اهمیت ذهن ناهشیار پایه ریزی شد. بر اساس این نظریه، ناهشیار افراد را تنها در روز تحت تأثیر قرار نمی دهد، بلکه بر روی رؤیاهای افراد نیز تأثیر می گذارد. از دیدگاه روان تحلیل گری یا همان روانکاوی، انتقال افکار ناهشیار به هشیاری، عمل رؤیا نامیده می شود. در رؤیاها دو نوع محتوای متفاوت وجود دارد، یکی محتوای آشکار، و یکی محتوای پنهان. محتوای آشکار همان شکل ظاهری رؤیا است، اما محتوای پنهان عبارت است از احساسات و افکار زیربنای رؤیا که به صورت ناهشیار وجود دارند. محتوای آشکار از محتوای پنهان و خاطرات اخیر تأثیر می پذیرد. بر اساس اصل جبران کارل یونگ دلیل این که رؤیاها محتوای پنهان دارند، این است که ناهشیار در طول رؤیا محدودیت های ذهن هشیار را جبران می کند. از آنجایی که ذهن هشیار نمی تواند یکباره از همه چیز آگاه شود، محتوای پنهان به این افکار پنهانی و دور از دسترس اجازه می دهد که قفل گشایی شود. روان تحلیل گران از دانش فرایند عمل رؤیا استفاده می کنند تا بتوانند رؤیاها را تحلیل کنند. به عبارت دیگر درمانگر محتوای آشکار رؤیاها را مورد بررسی قرار می دهد تا درک کند محتوای پنهان سعی دارد چه بگوید.

برای این که به طور کامل عمل رؤیا را درک کنیم، باید دریابیم که چگونه ذهن، افکار پنهان را به افکار آشکار منتقل می کند. اولین قدم ذهن، تراکم یا هم فشردگی (condensation) نامیده می شود. در این فرایند، چند فکر مختلف با یکدیگر ترکیب می شوند تا یک فکر واحد را بسازند. ترکیب افکار ناهشیار باعث می شود ذهن راحت تر بتواند آن ها را در رؤیا ابراز کند. مرحله تراکم دو زیرمرحله دارد: پسماندهای روز و سانسور. پسماندهای روز عبارت است از مسائل باقی مانده طول روز که برخی از افکار ناهشیار را به وجود می آورد. ذهن این افکار را از طریق شرایطی مشابه با شرایط طول روز به اجرا در می آورد. پیش از این که افکار ناهشیار بتوانند به نمایش در بیایند، سانسور می شوند. از آن جایی که بسیاری از افکار ناهشیار از اصول اخلاقی جامعه تبعیت نمی کنند، ذهن آن ها را به نحوی سانسور می کند تا محترمانه تر باشند. این کار انجام می شود تا رؤیابین دچار اضطراب نشده و از خواب بیدار نشود. پس به دلیل این که افکار ناهشیار مختلف با هم ترکیب می شوند، بررسی یک رؤیا بسیار دشوار است.

پس از تراکم، مرحله بعدی تشکیل رؤیا جابجایی است. در این مرحله رؤیا احساسات و آرزوها را به سمت موضوعات غیرمرتبط هدایت می کند. این مرحله شبیه پدیده انتقال است که در روان تحلیل گری به عنوان یک تکنیک مورد استفاده قرار می گیرد. مرحله دیگر در تشکیل رؤیاها نمادگرایی یا سمبولیسم است. اشیا یا موقعیت های درون رؤیا در واقع نماینده چیز دیگری است که آن چیز دیگر معمولا افکار و آرزوهای ناهشیار است. مثلا ممکن است خواب ببینید که غذایی که می خواستید برای پدر و مادرتان بپزید سوخته است. این خواب ممکن است نشان دهنده این باشد که می ترسید پدر و مادرتان را از دست بدهید. چهارمین و آخرین مرحله تشکیل رؤیا عبارت است از بازبینی ثانویه. در این مرحله تمامی افکار در کنار هم قرار گرفته و منسجم می شوند.