جنسیت: زن

سن: ؟

بار دیگه خواب دیدم خانه پسر عموم مراسمه شاید نامزدی دخترش یا چیزی مشابه این بود من اونجا منتظر وسیله ای برای برگشتن بودم که خوابم برد وقتی بیدار شدم انگار نمیتونستم وسیله بگیرم پیاده راه افتادم برم خونه راه طولانی شده بود کنار یه دیوار سربازها میدویدند و منو تعقیب میکردند ازدست آنها فرار کردم جایی رسیدم که چندتا زن وچند تا کودک بودند احساس خوبی نداشتم  وبه شدت احساس تنهایی میکردم وانگار که اون آدما رباط بودند وهیچ ارتباط عاطفی نمیشد برقرار کنم جایی که من بودم خارج از شهر وخیلی از خونمون دور بود پیش خودم گفتم اون موقع که من خوابیدم خدا کنه این خواب باشه که دارم میبینم وخودمو سرزنش میکردم که اگه من حجاب بهتری داشتم الان باید توی باغهای بهشت باشم نه اینجا خیلی نگران پسر کوچکم بودم گاهی مثل پرده ای که باز بشه اونو وسط بازار میدیدم که مثل توی خونه سر سفر نشسته بود 

جنسیت: زن

سن: ؟

نمیدونم میتونم چندتا خوابو یک جا بنویسم یا نه اگر اشکالی داره منو در جریان بگذارید یک بار خواب دیدم قراره بلایی بیاد وکل فامیلهای ما برای اینکه از این بلا درامان بمونیم روی چیزی شبیه به کره زمین اما کوچک قرار گرفتیم واز زمین کمی بلند شده بودیم وداشتیم آرام بالا میرفتیم چیزی شبیه یه لایه ابر روی همه مارو پوشانده بود تا ازبلایی که در فضاهم بود هم درامان بمانبم غیراز افراد فامیل یک خانواده ازهمسایه قدیمی هم باما بودند فقط فکر میکنم 4یا5 نفر نتونستند با ما باشند وپایین ماندند 

جنسیت: زن

سن: ؟

یکباردیگه خواب حضرت علی رو دیدم با چندتا ازخانومهای فامیل جمع هستیم اونها توی یک ماشین که کوچکتر از مینی بوس بود به همراه حضرت علی سوار بودند من اول نمی خواستم همراه اونا برم بعد فکر کردم که شاید فامیلها غریبی کنند تصمیم گرفتم که سوار شم

جنسیت: زن

سن: ؟

 یک شب خواب دیدم فامیلها مثل همیشه که مراسم خاصی مثل محرم وغیره داریم جمع هستیم خواهر شوهرم پذیرایی میکرد وسط حضرت علی ایستاده بود وچند تا کتاب که توش چیزی نوشته نبود دستش بود منو صدا زد وگفت بیا این کتابهارو بنویس.

جنسیت: زن

سن: 22

تو اتاق نشسته بودم. داشتم امتحانی که فردا داشتم رو میخوندم. کلی کتاب و جزوه و . . . جلوم بود. اتاقم خیلی شلوغ بود که گفتم یه ذره استراحت کنم. بعد دوباره شروع به خواندن کنم. تکیه داده بودم به تختم. همین­جور تو فکر بودم که یهو تو فکرم اومد که چند روز دیگر سوار ماشین بنز می­شم. آخه قراره که رابطه­ای رو با یکی از افراد خونواده شروع کنم که اون فرد صاحب بنز است. که یهو این فکر تو ذهنم اومد و دوستی و و . . . 

جنسیت: مرد

سن: 24

خواب دیدم که دوست هم اتاقیم قرار است ازدواج کند. در یک کاغذی جدولی بود که یک سطر آن متعلق به مشخصات دوست هم­اتاقیم از جمله نام، نام خانوادگی، یا شغل پدر . . . بود و در سطر دوم آن مشخصات همسر وی بود. در ضمن تصویر هر 2 نیز در جدول مشخص بود. صبح که از خواب بیدار شدم جریان خوابم را با او در میان گذاشتم. او بسیار تعجب کرد و گفت قرار است ازدواج کند. و از من خواست تا مشخصات همسر وی را بگویم، ولی من به خاطر نمی­آوردم. البته لازم به ذکر است که من حدسیاتی در مورد ازدواج وی (دوستم) زده بودم. و شاید این خواب را به خاطر آن دیدم. 

از دوران باستان تا کنون، عقاید گوناگونی درباره رؤیاها وجود داشته است. حتی امروزه، عقاید متفاوتی  در بین فرهنگ­های مختلف دنیا در مورد رؤیا وجود دارد. در ادامه به مروری بر این باورها می پردازیم:

رؤیا به عنوان تجارب روح سرگردان رؤیابین: در این عقیده که رؤیا «به معنای واقعی تجربه روح سرگردان رؤیابین است»، تصور می­شود که رویدادهای رؤیا واقعا رخ می­دهند (تدلاک، 1992 ص. 8). بسیاری از فرهنگ­های غیرغربی تمایز واضحی بین رؤیا و دنیای بیداری قائل نیستند. این عقیده خاص را می­توان در بین مردم گینه نو مشاهده کرد (توزین، 1975). در فرهنگ غربی، جنبش رمانتیک که در واکنش به خردگرایی قرن هیجدهم برخاسته بود، تأکید خاصی بر رؤیاها داشت. حتی یک نویسنده رمانتیک (تراکسلر) تا جایی پیش رفت که اظهار داشت رؤیا از زندگی بیداری فرایند اساسی­تری است (النبرگر، 1970).

رؤیا به عنوان اثرگذار: باور رؤیاهای اثرگذار نیز مبنی بر این است که رؤیا و زندگی بیداری هر دو واقعی هستند (تدلاک، 1992) با این وجود، چنین پنداشته می­شود که رؤیاهای اثرگذار می­توانند موجب شود که چیزی در زندگی بیداری اتفاق بیفتد (هانت، 1989). رؤیاهای اثرگذار شباهت زیادی با رؤیاهای پیشگو دارند (اوزوکا، 1988)، با این تفاوت که تصور می­شود رؤیاهای اثرگذار مستقیما اثر علّی می­گذارند (هانت، 1989، ص. 84). یک بررسی روی دانشگاه نیجرین، نشان داد دو درصد شرکت­کنندگان باور داشتند که رؤیاها می­توانند باعث شوند رویدادی در آینده اتفاق بیفتد (اوزوکا، 1988). در برخی از قبایل مراسم خاصی صورت می­گیرد تا اتفاقی که در رؤیا دیده شده است، در بیداری به وقوع نپیوندد (تدلاک، 1991).

رؤیا به عنوان پیشگو: تصور می­شود که رؤیاهای پیشگویانه، قابلیت پیش­بینی یا مشاهده آینده را دارد. این رؤیاها، رؤیاهای الهام­بخش نیز نامیده می­شود. عقیده رؤیاهای پیشگو به دوران یونان و روم باستان برمی­گردد. در آن ایام، شایع بود که رؤیاها به عنوان طالع آینده شخصی افراد نگریسته می­شد. طالع­بینان و انواع گوناگون کتاب­ها برای کمک به این فرایند پیش­گویی مورد استفاده قرار می­گرفتند (هانت، 1989). این عقیده در اواخر قرن نوزدهم نیز وجود داشت. عنوان کتاب مشهور تفسیر خواب فروید (1900) نیز برگرفته از همین تفاسیر رایج از رؤیاها بود (النبرگر، 1970). در دوران معاصر نیز این عقیده بررسی شده است. تقریبا 90 درصد از دانشجویان دانشگاه نیجرین به رؤیاهای پیشگویانه اعتقاد داشتند و 76 درصد آن­ها اظهار داشته­اند که تا کنون برنامه­هایشان را به خاطر یک خواب تغییر داده­اند (اوزوکا، 1988). در ایران نیز عقیده به رؤیاهای پیشگویانه (تحت عنوان رؤیای صادقه) بسیار رایج است، این عقیده در اسلام نیز مورد تأیید است.

رؤیا به عنوان تله­پاتی: رؤیاهای تله­پاتی، رؤیاهایی هستند که تصور می­شود می­توانند پیامی را از راه دور از یک فرد دیگر به فرد برسانند (ون­دی­کسل، 1994). فریدریک می­یر، واضع اصطلاح تله­پاتی، معتقد بود خواب زمانی است که فرد بیش­تر مستعد ارتباط از راه دور با افراد دیگر است (به نقل از ون­دی­کسل، 1994). حتی فروید در مقاله­ای نوشت «خواب موقعیت مناسبی را برای تله­پاتی فراهم می­کند» (دوروکس، 1953، ص. 86). در سال 1962 مجموعه آزمایش­هایی در بیمارستان میمونایدز در بروکلین انجام شد تا تأثیر تله­پاتی بر رؤیاها را بسنجد (اولمن، کریپنر، و واگان، 1973؛ هانت، 1989). طرح این پژوهش به این صورت بود که یک فرد پیامی را به یک آزمودنی خفته در طول خواب REMمی­فرستاد. در 9 مورد از 13 مطالعه عمده، نتایج معناداری از نظر آماری به دست آمد که از ادراک فراروانی حمایت می­کرد (اولمن، کریپنر، و واگان، 1973؛ ون­دی­کسل، 1994). با این وجود، شرایط و نتایج این آزمایش تکرار نشد (ون­دی­کسل، 1994).

رؤیا به عنوان دیدار: رؤیاهایی است که پنداشته می­شود در آن ملاقات یا ارتباطاتی با خدا، ارواح یا یک فرد مُرده برقرار می­شود که این رؤیاها در اوایل دوران یونان باستان شایع بود (هانت، 1989). این رؤیاها ممکن است اهداف روحی، پیشگویانه، و یا اطلاع­رسانی برای رؤیابین داشته باشد (هانت، 1989). از طول تاریخ رهبرانی بوده­اند که بر اساس رؤیاهای دیدار، تصمیماتی گرفته­اند (ون­دی­کسل، 1994). بسیاری از رؤیاهای درمانگر به نظر می­رسد که در آن­ها خدا یا ارواح درمانگر دیده شود (می­یر، 1966). رؤیاهای دیدار  در برخی از قبایل تصور می­شود تأثیر منفی دارد و مراسمی برگزار می­شود تا اثرات منفی آن از بین برود (تدلاک، 1992).

رؤیا به عنوان کهن­الگو: کارل یونگ، رؤیاهای کهن­الگویی را به عنوان رؤیاهایی تعریف کرد که مشتمل بر موضوعات بین­فرهنگی اسطوره­شناسی یا روانی هستند و به همه تجربیات گذشتگان در هنگام بیداری برمی­گردد (کان و داندری، 1986؛ هانت، 1989). چنین رؤیاهایی اغلب به شکل نامعمولی واضح، عجیب یا تخیلی دیده می­شود (هانت، 1989). عقیده یونگ مبنی بر موضوعات کهن­الگویی برمی­گردد به محققین قرن نوزدهم مانند فن شوبرت که در سال 1814 نوشت رؤیا شامل سیستم خودمختاری از نمادهای جهانی است که در همه افراد گذشته و حال رایج است (النبرگر، 1970).

رؤیا به عنوان تشخیص بیماری: یونانیان باستان بر این باور بودند که رؤیاها می­توانند نشان­گر سلامت جسمانی باشند (هانت، 1989). استفاده از رؤیاها به عنوان یک ابزار تشخیصی توسط بقراط به طور رسمی مطرح شد (می­یر، 1966). یونانیان باستان، رؤیاهای تشخیصی را رؤیاهایی طبیعی می­دانستند، نه پیشگویانه. تصور می­شد روح در طول خواب قادر است دلایل بیماری را به وسیله تصاویر شناسایی کند (می­یر، 1966). پژوهشگر قرن نوزدهم، شرنر ارتباط بین رؤیاها و سلامت جسمانی رؤیابین را بررسی کرد (النبرگر، 1970). وی در مورد نمادهای رؤیایی که متناظر با اندام­ها و احساس­های جسمانی هستند، تحلیلی را ارائه داد. مثلا رؤیای ترافیک با وضعیت قلب و گردش خون در ارتباط است (النبرگر، 1970). دانیل شیدر، که یک روان­تحلیل­گر و عصب­شناس است، در مورد برخی از بیمارانش نوشت که رؤیاهایی داشتند که از بیماری قریب­الوقوع آن­ها خبر می­داد (اشنیدر، 1976). پژوهشگر دیگری رؤیاهای بیماران قلبی را بررسی کرد، و نتیجه گرفت بسیاری از رؤیاهای بیماران می­توانستند کارکرد هشداردهنده در مورد سلامت افراد داشته باشند (اسمیث، 1986).

رؤیا به عنوان درمانگر: این باور که رؤیاها بیماری جسمانی را درمان می­کند، در یونان باستان و فرهنگ­های غیرغربی یافت می­شد. بسیاری از یونانی­های باستان معابدی برای درمان بیماری­ها به وسیله رؤیا ساختند (می­یر، 1966). بیمار پس از برخی از مراسم تطهیر به معبد واگذار می­شد و بهبود وی بستگی به دیدن رؤیای درست داشت. (می­یر، 1966). در برخی از فرهنگ­های غیرغربی افراد خاصی رؤیاهایی می­بینند که به آن­ها قدرت می­دهد که دیگران را درمان کنند (منهایم، 1991).

باورهای روانشناختی رؤیا: زیگموند فروید این مفهوم را مطرح کرد که رؤیاها می­توانند ناهشیار فرد را نشان دهند (فروید، 1900). وی اظهار داشت نیروی برانگیزنده رؤیاها برآورده کردن آرزو است. این آرزوها مشتمل بر تکانه­های جنسی یا پرخاشگرانه نوزادی است که برای رؤیابین غیرقابل پذیرش بوده­اند. بنابراین، این آرزوهای ناهشیار به صورت مبدل در جستجوی اظهار شدن هستند که به عنوان محتوای آشکار رؤیا شناخته می­شود. سطح دوم رؤیا، محتوای پنهان آن است که از آرزوها و تخیلات ناهشیار سرکوب شده تشکیل شده است. این محتوای پنهان می­تواند برای معنای روانشناختی­اش تحلیل شود. فروید اظهار کرد که رؤیای تفسیر شده می­تواند کاربرد رواندرمانی داشته باشد (دنتان، 1987). ایده دیگر این است که رؤیاها معنای خصوصی­ای برای رؤیابین دارد، اما ممکن است هنوز برای رؤیابین قابل درک نباشد (هیلمن، 1979). این عقاید، را می­توان در این جمله تلمود دید که «رؤیای تفسیر نشده مانند نامه خوانده نشده است» و «به انسان چیزی در رؤیا نشان داده می­شود که در دلش فکر می­کند» (ون­دی­کسل، 1994، ص. 54).

باورهای خلاقانه در مورد رؤیا: هنرمندان و مخترعین گزارش کرده­اند رؤیاها می­تواند در کارهای خلاقانه­شان به آن­ها کمک کند (ایپل، 1993؛ کولاک، 1989). نویسنده مشهور، رابرت لوئیس استیونسون اظهار داشته است که مهم­ترین ایده­های خلاقانه­اش را از رؤیاها به دست آورده است (کولاک، 1991). کارن هورنای گفته است رؤیاها اغلب «چه در افراد نوروتیک و چه در افراد سالم تلاش­هایی برای حل تعارض­ها هستند» (هورنای، 1950، ص. 349). علاوه بر شواهد روایتی بسیار، شواهدی تجربی نیز برای حمایت از این باور که رؤیاها می­توانند به حل مسئله کمک کنند وجود دارد (دلانی، 1990). محرومیت از خواب REMدر انسان­ها و حیوانات، باعث نقص در حل مسئله و خلاقیت می­شود (کریپنر و روبینشتاین، 1990). تحقیقات دیگر نشان می­دهند که رؤیا دیدن ظرفیت حافظه را برای به خاطر سپردن رویدادها بالا می­برد (کویکان، 1987). تحقیقاتی نیز وجود دارد که نشان می­دهد رؤیا می­تواند به تطابق با رویدادهای تنش­زا کمک کند (کارترایت، 1991؛ گرینبرگ، پیلارد و پیرلمن، 1972).

باورهای بی معنا بودن رؤیا: باور بی معنا رؤیا ادعا می­کند که رؤیاها اساسا رویدادهای زیستی بی­معنا هستند. امروزه پژوهشگرانی هستند که بر این باورند که رؤیاها منحصرا رویدادهای فیزیولوژیکی بدون معنای زیربنایی هستند (کریک و میچیسون، 1983؛ هابسون و مک­کارلی، 1977؛ فولکز، 1985). یک دیدگاه رایج علمی این است که رؤیاها منحصرا از شلیک تصادفی عصبی تشکیل شده است (گلوبوس، 1991). هادفیلد (1954) رؤیاها را فقط محصول فرعی سوء هاضمه می­دانست. بسیاری از محققین نیز عقیده دارند رؤیا کارکردی فیزیولوژیکی مانند رها کردن قشر مغز از تصاویر ذهنی اضافی دارد (کریک و میچیسون، 1983).

باورهای وابسته به واقعیت: آزمایشگاه­های مدرن خواب و رؤیا حجم زیادی از داده­ها را در مورد رؤیاها و رؤیا دیدن به دست آورد است (ون­دی­کسل، 1994). بسیاری از این یافته­ها در بین عموم مردم پذیرفته شده است. یک مورد از این واقعیت­های به اثبات رسیده این است که همه هر شب رؤیا می­بینند (دمنت و کلیتمن، 1957). با این وجود در فرهنگ امروز آمریکا مثلا لزوما هر کسی این موضوع را نمی­داند (دومینو، 1982).

جنسیت: زن

سن: 21

من و مادرم در جایی بودیم که برایم آشنا نبود. فقط ما دو نفر آن­جا بودیم. مادرم مشغول آشپزی (تهیه سالاد الویه) بودند. پس از ترکیب کردن مواد متوجه شدند مقدار خیلی زیادی ژامبون در الویه است. سپس دوباره سیب­زمینی پختند و اضافه کردند. بعد دیدند سیب­زمینی زیاد شد. دوباره به همان میزان اولیه،‌ از تمام مواد سالاد الویه را تهیه کردند و در غذا ریختند و سالاد آماده شد. من به شدت گرسنه و منتظر غذا بودم. بسیار خوش­عطر و خوش آب و رنگ شده بود. مادرم داشتند غذا را آماده می­کردند (در ظرف) که بخورم که در همان موقع از خواب پریدم و ناکام ماندم! تمام چیزی که از خواب یادم میاد همین بود!

جنسیت: مرد

سن: 26

آخرین خواب من مربوط به صبح همین امروز می­باشد. درست بعد از این که از خواب بیدار شدم، خوابی که دیده بودم را به یاد آوردم. من در خواب مادربزرگ مادرم را که چند سال پیش فوت کرده بود را دیدم. زمانی که ایشان زنده بودند مشکل بینایی نداشتند، اما من در خواب او را دیدم در حالی که نابینا بود و داشت با من و برادرم صحبت می­کرد. جزئیات این خواب را علی­رغم تلاش زیاد برای به خاطر آوردن آن، به یاد نمی­آورم. با توجه به ذهنیتی که از دیدن مردگان در خواب دارم، احساس خوشایندی به این رؤیا به من دست نداد. 

در طول 2500 سال، فلاسفه علاقه زیادی به رؤیا ـ به عنوان یک موضوع، مثال یا تمثیل نشان داده­اند. در دوران باستان سقراط، افلاطون و ارسطو رؤیا را «پایداری تصویر» در ذهن خفته می­دانستند. سقراط و افلاطون بر خلاف ارسطو و تجربه­گرایان معتقد بودند که با تجربه حسی نمی­توان بین رؤیا و بیداری تمایز قائل شد. سقراط و افلاطون باور داشتند که رؤیاهای پیشگویانه می­توانند رخ دهند در حالی که ارسطو در این زمینه تردید دارد. افلاطون می­گفت که حتی نجیب­ترین و عاقل­ترین افراد آرزوهای غیراخلاقی خود را در رؤیا بروز می­دهند (به نقل از دریزباخ، 2000).

در قرون وسطی به دلیل نقش ادیان یهودیت، مسیحیت و اسلام در فلسفه، فلاسفه این قرون بر رؤیاهای پیشگویانه و دلالت­های اخلاقی رؤیا تمرکز داشتند. آگوستین مثل افلاطون کیفیت پیشگویانه برخی از رؤیاها را پذیرفت. آگوستین همچنین سؤالاتی را در ارتباط با اخلاق در رؤیاها و نقش خدا در رؤیاهای غیراخلاقی مطرح کرد. اما توماس آکویناس علاقه­ای به رؤیاهای پیشگویانه نداشت. اگرچه خدا می­تواند از طریق رؤیاها با ما حرف بزند، آکویناس می­ترسد که برخی از رؤیاها از سوی شیطان و گمراه کننده باشد (به نقل از دریزباخ، 2000).

در سال­های 1500 تا 1800 فلاسفه برجسته خردگرایی چون دکارت، پاسکال و لایبنیتس و فلاسفه تجربه­گرایی چون هابز و برکلی به موضوع رؤیا علاقه­مند بودند. دکارت مانند سقراط رؤیا را در تضاد با تجربه­گرایی می­دید و بر این باور بود که با دید تجربی نمی­تواند واقعیت را از رؤیا تشخیص داد، اما در نهایت وی به این نتیجه رسید که بیداری از رؤیا با ثبات­تر است. پاسکال اظهار داشت که رؤیاها چندان بی­ثبات نیستند و در واقع بیداری می­تواند خواب باشد و خواب نیز بیداری. یا شاید هم ما تنها با مردن بیدار می­شویم. اما هابز بر این عقیده بود که رؤیا نه تنها کم­ثبات­تر از بیداری است، بلکه غیرمنسجم­تر و مهمل­تر از بیداری است. از دیدگاه برکلی، تفاوت بین رؤیا و بیداری، وضوح بیش­تر بیداری است. لایبنیس اعتقاد داشت که تفاوت بین رؤیاها با عالم واقعیت وضوح بیش­تر واقعیت نیست، بلکه در بیداری همه به دنبال هدف خاصی هستند. در رؤیاها قضاوت جدیدی رخ نمی­دهد و همچنین تصاویر غیرقابل توضیحی وجود دارد (به نقل از دریزباخ، 2000).

در قرن نوزدهم کانت اظهار داشت که رؤیاها فقط تصاویری خودساخته هستند حواس را فریب دهند. شوپنهاور بر آن بود که زندگی در عالم بیدار و رؤیاها دو برگ از یک کتاب هستند، بدین معنی که از دو عالم مجزا نیامده­اند. نیچه با این ایده موافق بود و می­گفت رؤیاها و هشیاری ریشه در تحریک عصبی دارند. تفاوت بزرگ این رؤیا و بیداری ایت است که رؤیاها می­توانند خلاقانه­تر و آزادانه­تر تفسیر شوند. ویلیام جیمز می­گوید: «عالم رؤیا زمانی که در خوابیم، عالم واقع ماست . . . زمانی که بیدار می­شویم، برای ما دنیای غیرواقع می­شود. اما اگر در یک رؤیا در طول روز ذهن ما را مشغول کند، به شکل جهان زیرین در کنار عالم بیداری باقی می­ماند» (به نقل از دریزباخ، 2000).

در قرن بیستم با تخصصی شدن فلسفه، علاقه فیلسوفان به موضوع رؤیا کم­تر شد. زیرا علوم دیگر، به خصوص روانشناسی به موضوع رؤیا می­پرداختند. در این دوران برگسون (1914، به نقل از دریزباخ، 2000) بر آن بود که رؤیاها واحدی عجیب از حافظه و حواس هستند که با فقدان اراده رؤیابین درآمیخته­اند. از دیدگاه سارتر (1948؛ به نقل از دریزباخ، 2000) رؤیاها بیش­تر شبیه به یک داستان هستند که برگرفته از  واقعیت نیست. بردلی (1914؛ به نقل از دریزباخ، 2000) تفاوت بین عالم رؤیا و به اصطلاح واقعیت را قبول دارد، اما تردید دارد که بیداری، واقعیت باشد.

در سال­های اخیر نیز رؤیا موضوع مورد علاقه بسیاری از فیلسوفان ذهن (چالمرز، 2010؛ فلاناگان، 2000) سؤالات و پاسخ­های فلسفی بسیاری را در مورد رؤیا مطرح کرده­اند. اما یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان و روانشناسان رؤیا فروید (1900) بود که در ادامه نظریات وی و سایر نظریات مهم روانشناختی در حوزه رؤیا مطرح می­شود.